معرفی امیرالمومنین (علیه السلام) در عرفات و غدیر خم

        بسم الله الرّحمن الرّحیم           اللّهم صلّ علی محمّد و آل محمّد و عجّل فرجهم

   عرض سلام و تحیت خدمت شیعیان عزیز و محبین عترت پاک پیامبر اکرم (صل الله علیه و آله و سلم).

به یاری خداوند متعال امروز قرار است ناگفته هایی پیرامون معرفی امام علی بن ابی طالب (علیه السلام) توسط پیامبر اکرم (صل الله علیه و آله) در حجه الوداع و غدیر خم خدمت شما عزیزان ارائه کنم. ان شا الله مورد قبول درگاه خداوند واقع شود و گامی ناچیز برای بیان حقیقت باشد.

    تا به حال جریان معرفی امام (علیه السلام) در غدیر خم را بسیار شنیده ایم. این که پیامبر(ص) در راه برگشت از حجه الوداع (یا حجه البلاغ) در محلی به نام غدیر خم جایی که کاروان های مختلف از آن جا جدا می شدند دستور توقف دادند و فرمودند منتظر بمانید تا همه جمع شوند. سپس خطبه ای خواندند و در آن علی بن ابی طالب را به عنوان مولا و جانشین بعد از خود معرفی نموده و دوازده نفر جانشین برای خود شمردند و تاکید کردند که اطاعت از آن ها تنها راه نجات و رستگاری می باشد.

    شبهه ای که اهل سنت برای این جریان مطرح می کنند این است که مساله غدیر بدان سبب بود که میان امام علی (علیه السلام) و سربازانش در جنگی که در یمن اتفاق افتاد بر سر تقسیم غنایم جنگی اختلافی به وجود آمد. در نتیجه برای این که سربازان از او دلخور نباشند و حضرت پیامبر از آن ها دلجویی کرده باشند خواست تا اختلافشان را حل کند و از آن ها دلجویی نماید. بنابر این آن موقعیت را مغتنم شمرد و از علی (علیه السلام) تعریف کرد و گفت که از او ناراحت نباشید او برادر من است و «من کنت مولاه فهذا علی مولاه» پس از او دلخور نباشید و هر کس دوستدار من است پس علی را هم دوست داشته باشد! بنابر این در مساله ی غدیر تنها دوستی علی (علیه السلام) مطرح شده بود نه چیز دیگری.

اما باید توجه داشت که پیامبر اکرم (صل الله علیه و آله) در غدیر خم ابتدا سوال نمود:«الست اَولی بکم من انفسکم؟»  آیا من از خود شما به خودتان سزاوارتر نیستم؟ آیا من بهتر از شما صلاحتان را نمی دانم؟ همه جواب دادند:«بلی» آری یا رسول الله! بعد از آن بود که فرمودند:«من کنت مولاه فهذا علی مولاه...» در واقع این مولویت را ابتدا با آن اولویتی که خود بر مسلمین داشتند بیان نمودند بنابر این برای فهم معنای حدیث غدیر، باید دو گزاره ی حدیث را با هم در نظر گرفت و حدیث را نمی توان به معنای دوستی امیرالمومنین گرفت بلکه حدیث غدیر نشانگر ولایت و سرپرستی علی بن ابی طالب (علیهماالسلام) بر مسلمین است همان گونه که پیامبر اکرم (صل الله علیه و آله) بر مسلمین ولایت داشتند.

علاوه بر این اگر پیامبر (صل الله علیه و آله) فقط قصد بیان دوستی علی (علیه السلام) را در غدیر داشتند (آن هم برای سربازان جنگ یمن) چرا آن همه جمعیت را در بیابان خشک جلوی آفتاب نگاه داشتند و فرمودند آن هایی که جلوتر رفته اند برگردند و آن هایی که عقب مانده اند برسند و سپس خطبه ای طولانی ایراد کنند؟ پس حتما مساله ی بسیار مهمی را می خواستند بیان کنند که لازم بود حضرت همه ی حاجیان را در غدیر خم نگه دارند.

مساله دیگری که وجود دارد این است که می گویند اگر مساله ی ولایت و جانشینی علی مطرح بود و مساله ی مهمی بوده چرا پیامبر این مساله را در منی و عرفات که تعداد مسلمین بیشتر بود و قریشیان و اهل مکه هم حضور داشتند بیان نکردند؟

جواب اینکه چرا پیامبر در منی و عرفات هم بیان فرمودند و گزاره های تاریخی مویّد آن است. پیامبر اکرم (صل الله علیه و آله) روز عرفه در منطقه عرفات شروع به سخنرانی می کنند آنگاه امامان بعد از خود را یکی یکی معرفی می کنند و می فرمایند امامان بعد از من دوازده نفرند با این مشخصات ... اما در این هنگام صدای جیغ و فریاد از گروه هایی از مردم بلند می شود تا جایی که بسیاری از مردم نمی توانند سخن پیامبر را بشنوند. این هیاهو کنندگان قریشیان حاضر در مکه بودند. برای بیان دوباره موضوع، دستوری از سوی خداوند متعال مبنی بر اعلام ولایت علی و جانشینان بعد از او در غدیر خم می آید: «یاایّها الرّسول بلّغ ما انزل الیک من ربّک و ان لم تفعل فما بلّغت رسالته و الله یعصمک من النّاس انّ الله لا یهدی القوم الکافرین» (مائده آیه67) «ای پیامبر آنچه از خدا بر تو نازل شد (درباره ی علی) به خلق برسان که اگر نرسانی تبلیغ رسالت و ادای وظیفه نکرده ای و خدا تو را از شر و آزار مردمان محفوظ خواهد داشت خدا گروه کافران را به هیچ راه موفقیتی هدایت نخواهد کرد.»

از قسمت «اُنزِل الیک من ربّک» معلوم می شود که قبل از این به پیامبر دستور معرفی علی در عرفات آمده بود اما به دلیل هیاهوی قریشیان این امر  به طور کامل انجام نگرفت و به غدیر موکول شد.ترسی که پیامبر اکرم (صل الله علیه و آله و سلم) در دل داشتند ترس از یهود و قریش در مورد معرفی امام علی (علیه السلام) بود که خداوند به پیامبر(صل الله علیه و آله) گفت نترس خدا تو را از شر مردم حفظ می کند.

نتیجه اینکه: پیامبر اکرم (صلّ الله علیه و آله) در غدیر خم مساله ی ولایت امام علی (علیه السلام) را مطرح کردند و قبل از آن در مراسم حج در منطقه ی عرفات هم آن را بیان کرده بودند که به دلیل هیاهوی اهل مکه امکان طرح پیام ولایت به طور کامل ایجاد نشد و به غدیر خم موکول گردید.

                                             والحمد لله رب العالمین